Blog

Czy rodzic ma obowiązek płacić alimenty na dorosłe dziecko?

Wiele osób uważa, że obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka wygasa automatycznie, gdy dziecko osiągnie pełnoletniość bądź gdy ukończy studia. Tymczasem nie zawsze tak jest. Obowiązek alimentacyjny rodzica względem dziecka nie zależy bowiem od wieku dziecka, czy jego wykształcenia, ale od tego czy jest ono w stanie utrzymać się samodzielnie.

Kiedy rodzic będzie zobowiązany do zapłaty alimentów?

Zgodnie z art. 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”.

Warto w tym miejscu przytoczyć tezę wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1997 r. wydanego w sprawie III CKN 217/97, w którym sąd wskazał, że „obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka” i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej (art. 96 k.r. i o.). Obowiązek ten nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, a w szczególności – przez termin dojścia przez alimentowanego do pełnoletności. Nie jest także związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez alimentowanego określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, przy czym przyjmuje się, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego. Z tej przyczyny w odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletność, brać należy pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki. Przeciwne stanowisko prowadziłoby do zahamowania, a co najmniej znacznego utrudniania dalszego rozwoju dziecka, a to przez pozbawianie go środków materialnych niezbędnych do kontynuowania nauki po osiągnięciu pełnoletności, pozostawałoby zatem w sprzeczności ze wspomnianym wyżej podstawowym obowiązkiem rodzicielskim”.

Kiedy ustaje obowiązek alimentacyjny?

Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka ustaje, gdy jest ono w stanie utrzymać się samodzielnie lub gdy dochody z jego majątku wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Ustalenie, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie oznacza ocenę jego możliwości zarobkowych a także majątkowych, a nadto analizę czy ich wykorzystanie pozwala na osiągniecie dochodu pozwalającego na zaspokojenie jego potrzeb życiowych. Pamiętać należy, iż z osiągnięciem przez dziecka pełnoletniości ustają ustawowe przeszkody w podjęciu przez dziecko działalności zarobkowej. Kontynuowanie nauki i starania dziecka pełnoletniego o zdobycie lub podniesienie kwalifikacji stosownych do jego uzdolnień, które umożliwią mu w przyszłości osiąganie wyższych zarobków, mogą w określonych przypadkach usprawiedliwiać odmowę podjęcia przez nie pracy lub niewykorzystywanie posiadanych możliwości zarobkowych, również tych związanych ze zdobytym dotychczas zawodem. Należy przy tym brać pod uwagę, czy osobiste zdolności i cechy charakteru pełnoletniego dziecka, o których mogą świadczyć oceny uzyskane w toku dotychczasowej nauki, pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie kształcenia. Co do zasady, przy ocenie omawianej przesłanki nie ma uniwersalnej zasady, szablonu, który zawsze będzie miał zastosowanie. Sąd bowiem będzie oceniał daną konkretną sytuację faktyczną.

Kiedy rodzic może uchylić się od świadczeń na rzecz pełnoletniego dziecka?

Zgodnie z treścią art. 133 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.